تاریخی

چرگر و مقدم ها در دانشنامه آزاد

محمد مقدم در سال ۱۲۸۷ در تهران متولد شد. پس از اتمام تحصیلات ابتدائی و متوسطه برای ادامهٔ تحصیل به آمریکا رفت، ولی تحصیلات را ناتمام گذاشت و به ایران بازگشت. در سال ۱۳۱۰ مجدداً راهی آمریکا شد و در ۱۳۱۷ درجهٔ دکتری خود را در رشتهٔ زبان‌شناسی از دانشگاه پرینستون دریافت کرد. از سال ۱۳۱۸ در دانشگاه تهران به تدریس اوستا و فارسی باستان پرداخت. در سال ۱۳۳۹ به دعوت دانشگاه یوتا که از وی خواسته بود تا کرسی تمدن ایران باستان را به عهده گیرد، سفری دیگر به آمریکا رفت. دکتر محمد مقدم در ۱۳۴۳ گروه زبان‌شناسی همگانی و زبان‌های باستانی را در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران بنیاد گذاشت و تا ۱۳۴۷ مدیریت آن را به عهده داشت.

دکتر محمد مقدم هم‌زمان با تدریس در دانشگاه با همکاری چند تن از دانشمندان از جمله صادق کیا و ذبیح بهروز نشریهٔ ایران کوده را منتشر کرد. از مهم‌ترین کوشش‌های او، ابداع و سامان بخشیدن به واژه‌های مورد نیاز پارسی به شیوهٔ علمی زبان‌شناسی بود که این تلاش را از جزوهٔ کوچک «راهنمای فارسی باستان» آغاز کرد و طی چند دهه ادامه داد. در زمینهٔ گویش‌شناسی، که این واژه را نخستین بار دکتر مقدم و همکارانش به کار بردند، اولین بار بود که در زبان فارسی بررسی‌هایی بر پایهٔ علمی صورت گرفت و چند گویش ایرانی به روش علمی با هم سنجیده شدند. وی در زمینهٔ تاریخ آیین مهر نیز پژوهش‌هایی داشت. محمد مقدم معتقد بود که ریشهٔ نام خود او از زبان‌های ایرانی است و باید به‌صورت «مغدم» نوشته شود.

دکتر محمد مقدم در ۹ مهر ۱۳۷۵ طی یک سانحهٔ اتومبیل در تهران درگذشت.

  • چند نمونه از متن نوشته‌های فارسی باستان (با شرح لغات)
  • داستان جم
  • متن اوستا (با شرح لغات و ترجمه)
  • راهنمای ریشهٔ فعل‌های ایرانی، ۱۳۱۳
  • یک سند تاریخی از گویش آذری تبریز
  • گویش‌های وفس و آشتیان و تفرش
  • الفبای روسی
  • سرود بنیاد دین زرتشت
  • جستار در بارهٔ مهر و ناهید، ۱۳۵۶
  • چهارشنبه‌سوری
  • تاریخ شاهنشاهی هخامنشی، اومستد (ترجمه)
  • تاریخ دریانوردی عرب در دریای هند (ترجمه)، ۱۳۳۸
  • بازگشت به الموت (مجموعه شعر)، ۱۳۱۴
  • بانگ خروس (مجموعه شعر)، ۱۳۱۳
  • راز نیمه شب (مجموعه شعر)
  • سپهبد ناصر مقدم (۳ تیر ۱۳۰۰ – ۲۲ فروردین ۱۳۵۸)، سیاست‌مدار ایرانی دوره پهلوی
  • ناصر مقدم فرزند یعقوب در سال ۱۳۰۰ متولد شد، تحصیلات نظامی خود را در دانشکده افسری و دانشگاه جنگ و فرماندهی عالی و ستاد مشترک به پایان رسانید و علاوه بر تحصیلات نظامی در رشته حقوق از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. پس از قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به ریاست اداره سوم ساواک منصوب شد که پی‌گیری فعالیت‌های روحانیون و مبارزان مذهبی را نیز به عهده داشت. مقدم تا پایان سال ۱۳۴۹ در این سمت باقی ماند. در سال ۱۳۵۰ از ساواک به ارتش بازگشت و به عنوان رئیس اداره دوم ستاد مشترک ارتش، مسئولیت امور «اطلاعات و ضد اطلاعات» ارتش را به عهده گرفت و تا درجه سپهبدی پیش رفت. سپهبد ناصر مقدم در اواسط خرداد ماه ۱۳۵۷ به جای نعمت‌الله نصیری به ریاست ساواک منصوب شد. پس از پیروزی انقلاب ایران (۱۳۵۷) دستگیر و تحویل دادگاه انقلاب اسلامی شد و علی‌رغم کوشش‌هایی که توسط مهدی بازرگان نخست‌وزیر دولت موقت انقلاب برای جلوگیری از محاکمه وی به عمل آمد، جزو اولین گروه از مقامات نظام پیشین بود که محکوم به اعدام شد و حکم اعدام وی در بامداد ۲۲ فروردین ۱۳۵۸ به اجرا درآمد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا